وقتی کاری میکنیم و در عین حال به همه چیزهای پیرامونی حواسپرتکن، نه میگوییم، در وهله اول چنین به نظر میرسد که قدرت ارادهمان چنین تمرکزی را به ما هدیه داده است. اما شاید دقیقا این طور نباشد:
دانشمندان کشف کردهاند چیزی در مغز ما به ما قدرت تمرکز میدهد. برای اولین بار، دانشمندان علوم اعصاب در دانشکده پزشکی پرلمن در دانشگاه پنسیلوانیا کشف کردند که چگونه نورونها یا سلولهای مغزی حرکتهای دیداری یا visual movement که در قسمت جلویی مغز ما قرار گرفته اند، میتوانند ما را در جهت درست هدایت کنند تا روی تکمیل یک کار ضروری تمرکز کنیم. مهم نیست که حواس پرتیهای کوتاهمدت چقدر به نظر جذاب بیایند.
بیژن پسران، نویسنده ارشد این مقاله و استاد جراحی مغز و اعصاب، میگوید: «تحقیقات ما نشان میدهد که در حالی که همه قسمتهای مغز توانایی تمرکز روی یک کار مفید و فیلتر کردن عوامل حواسپرتی را دارد، برخی قسمتهای مغز برای ایجاد تمرکز به صورت ویژه کار میکنند. با درک اینکه مغز ما چگونه محرکهای پاداشدهنده را پردازش میکند، امیدواریم که بتوانیم برخی اختلالات شناختی و روانپزشکی، از جمله اختلال کمبود توجه، اسکیزوفرنی، و اختلال وسواسی-جبری را بهتر بشناسیم.»
با بررسی در یک مدل حیوانی، دانشمندان دریافتند که مجموعهای از نورونها در قشر جلوی پیشانی جانبی – ناحیهای از مغز که انگیزه و پاداشها را پردازش میکند – برای حفظ تمرکز بر روی کار اصلی و جلوگیری از سایر محرکهای حواسپرتی فعال هستند.
به نظر میرسد این فعالیت هماهنگ عصبی یا «سیگنالهای جرقهای بتا» در عملکرد شناختی «بالا به پایین»، مکانیسم کلیدی است که به انسان و پستانداران بزرگ (از جمله بسیاری از نخستیها) امکان میدهد تا «صدا» را برای انجام کارهای مهم تنظیم کنند.
این سیگنالهای بتا از شبکهای از نورونهای حرکتی دیداری سرچشمه میگیرند و به عنوان «مدیران ترافیک» برای نورونهایی عمل میکنند که محرکهای بصری مختلف را پردازش میکنند.»
در افرادی که کمبود توجه دارند، شاید بتوان روی با تقویت این مدار نورونی از پاداشهای لحظهای چشم پوشید و روی کارهای انرژیگیر طولانیمدت تمرکز کرد.
این تحقیق در مجله Neuron منتشر شده.