حضور در معادن و دیدن منابع معدنی حس زیبا و شگفت انگیزی دارد حسی توام با غرور از داشته هایی که می دانی وضعیت اقتصاد را متحول خواهد کرد. دارایی و ثروتی که در اعماق زمین و در دل کوه ها نهفته و منتظر اکتشاف است تا کارشناسان توانمند بخش معدن، کار خود را برای استخراج این ثروت خدادادی آغاز کنند. بخش معدن سختی های خاص خود را دارد ولی رسیدن به هدف، خستگی کار را به طعم شیرینی که طبیعت به انسان می دهد تبدیل می کند. در این میان دستیابی به منابع معدنی آغاز مسیری است که با توسعه روزافزون در اکتشاف و استخراج و فروش منابع معدنی موجب جذب سرمایه‌گذاران، اشتغالزایی، افزایش درآمد دولت و توسعه صادرات غیرنفتی می شود.
ارتباط خبر – از سوی دیگر توسعه بخش معدن امیدی در دل اقتصاد کشور است تا شاید با کمک این بخش خلاهای سایر بخش های اقتصادی پر شود و این موضوع ممکن نخواهد بود مگر با همت و اراده خستگی ناپذیر متخصصان و مهندسان بخش زمین شناسی و معدن کشور. در این زمینه گفتگویی با مهدیه برزگر مدیر عامل گروه صنعتی توانگران سهند بانوی متخصص و صاحب اندیشه‌ای که حرفی برای گفتن دارد، داشته‌ایم تا با حوزه معدن این بار از نگاه یک بانوی فعال در این بخش آشنا شویم که در ادامه می خوانید.
- حوزه معدن نسبت به سایر بخش‌ها فعالیت خاص و متفاوتی دارد با توجه به این که شما سال ها در این عرصه تلاش کرده اید و حتی موفق به کسب عناوین مختلف مانند معدنکار و مکتشف نمونه شده اید، لطفا در ابتدا بفرمایید چگونه به این عرصه وارد شده اید؟
در ابتدای سخن جا دارد که از حمایت های ارزشمند خانواده و مدیران گروه سرمایه گذاری کوثر، گروه سرمایه گذاری دریک، شرکت منطقه ای معادن آذربایجان و شرکت معدنی زرین داغ آستارکان تشکر و قدردانی کنم که با حمایت های خودشان مسیر رشد و ترقی را برای من هموار کردند.
من سال ها در بخش معدن فعالیت کرده ام و در سال ۹۴ به عنوان بانوی معدنکار نمونه کشوری و در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به عنوان مکشوفه نمونه استانی انتخاب شدم. اگر بخواهم به عقب برگردم باید از زمان دبیرستان شروع کنم. در زمان تحصیل در مقطع دبیرستان در شهرستان اهر، معدن مس سونگون کلنگ زنی شد. با توجه به تحولات بخش معدن در این شهرستان تصمیم گرفتم تحصیلاتم را در حوزه زمین شناسی ادامه دهم. پس از فارغ التحصیل شدن از دانشگاه، در سال ۸۱ فعالیت خود را با کارآموزی و بعد کارورزی در دو شرکت معدنی آغاز کردم. پس از پایان دوره ها فعالیت خود را ادامه دادم و به مدت ۱۷ سال در حوزه های مختلف معدن فعالیت کردم و بیشتر در پروژه‌های مختلف کارشناس اکتشاف بودم. از سال ۹۹ فعالیت خود را به عنوان مدیر عامل شرکت توانگران سهند که زیرمجموعه هلدینگ کوثر است شروع کردم.
در سال ۹۴ با توجه به این که تمام گزارشات مربوط به مسئولان فنی را به صورت منظم ارائه می‌کردیم و بازدید از معادن به طور مرتب انجام می‌شد از سوی استان به عنوان کاندید معرفی و پس از تایید در وزارتخانه به عنوان بانوی معدنکار نمونه کشوری انتخاب شدم. همچنین دو سال متوالی در سال های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به عنوان مکشوفه نمونه معدنی در استان انتخاب شدیم. عملیات اکتشاف در بخش معدن که منتهی به برآورد ذخیره قطعی کانسار می شود از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که نتایج آن مبنا و زیربنای کارهای بعدی از جمله طراحی کارخانه استحصال و فرآوری و همچنین متدهای استخراج خواهد بود.
- محدوده فعالیت شما در چه سطحی است و اکنون در این حوزه بر روی چه پروژه هایی کار می کنید؟
شرکت توانگران سهند یکی از بزرگترین شرکت‌های معدنی شمال غرب کشور است. با توجه به داشتن امتیاز صلاحیت فنی و مالی پس از اکتشاف محدوده‌های معدنی، اگر این محدوده ها مستعد و دارای ظرفیت سرمایه گذاری باشند پس از اخذ پروانه بهره‌برداری، محدوده تعیین شده مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و کار استخراج آغاز می‌شود. در حال حاضر بر روی چند پروژه معدنی فلزی و غیرفلزی کار می‌کنیم. سه معدن سنگ آهن و چندین معدن سیلیس و آهک و باریت در استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل داریم که در حال استخراج هستند همچنین به تازگی یک محدوده ارزشمند طلا را اکتشاف کرده‌ایم که جزو برنامه های استخراج سال آینده است.
در این میان در کنار فعالیت‌های بخش معدن در شمال غرب کشور، به فعالیت بر روی پنج پروژه اکتشافی در استان خراسان جنوبی اقدام کردیم و همچنین یک سری خدمات اکتشافی مانند خدمات اکتشافی ژئوفیزیک، خدمات حفاری، تهیه نقشه و یا تهیه گزارش‌ها در این شرکت به متقاضیان ارائه می شود. در واقع صفر تا صد فعالیت معدنی از اکتشاف تا فرآوری در این شرکت انجام می شود. از سوی دیگر با توجه به استراتژی کلان کشور در بخش معدن به منظور ممانعت از خام فروشی مواد معدنی، دو واحد فرآوری مواد معدنی نیز در حال بهره برداری و دو پروژه نیز در حال احداث است که اگر این واحدها نیز راه‌اندازی شود تحول ویژه‌ای در این بخش می‌توانیم ایجاد کنیم. واحد فرآوری مس در شهرستان هشترود، خط جداسازی تیتانیوم از مگنتیت در آذربایجان غربی، واحد دانه بندی و تغلیظ سنگ آهن در ورزقان، واحد آهک هیدراته در شهرستان عجب شیر و واحد دانه بندی و طرح آهن اسفنجی در استان اردبیل در کنار سایر پروژه های اکتشافی مس و طلا در شهرستان ورزقان و تیکمه داش از دستاوردهای گروه سرمایه گذاری کوثر است. در حال حاضر مواد معدنی استخراجی و محصولات صنایع معدنی در بازارهای داخلی فروخته می شود ولی صادرات در این حوزه از برنامه های این شرکت است که در این زمینه اقدامات اولیه صورت گرفته است.
- با توجه به نامگذاری شعار سال به عنوان سال مهار تورم و رشد تولید در حال حاضر چه موانعی در بخش معدن استان برای رشد تولید وجود دارد؟
مشکلات همیشه در تمام حوزه‌ها وجود دارد ولی این موانع و مشکلات باید از زوایای مختلف بررسی شود برای مثال در این حوزه گاهی اوقات برخی از موارد قانونی اجرا نمی‌شود و این موضوع موجب تاخیر و طولانی شدن روند کارهای اداری می شود که در اغلب مواقع به دلیل قاطع نبودن برخی از مسئولان است برای مثال برخی از موارد با وجود قانونی بودن باز هم برای تائید استعلام به مرکز فرستاده می‌شود که این موضوع موجب طولانی شدن پروسه کارها می شود بنا بر این در این زمینه پیشنهاد می‌کنم اختیارات استانی جهت تسریع کارها بیشتر شود. بخش خصوصی قدرت ریسک بالایی دارد و برنامه‌ها و اقدامات را سریع‌تر انجام می‌دهد ولی بخش دولتی بنا به دلایلی موانعی بر سر راه تولید و فعالیت در بخش معدن ایجاد می‌کند. البته گاهی اوقات هماهنگ نبودن سازمان نظام مهندسی معدن و اداره کل صمت موجب تاخیر و فرصت سوزی می‌شود. در این میان در حال حاضر در بحث فرآوری مواد معدنی، ماشین آلات و تجهیزاتی مانند انواع سنگ شکن‌ها و آسیاب‌ها که برای فرآوری عمومی کاربرد دارد در داخل کشور ساخته می‌شود و خوشبختانه در این زمینه خودکفا هستیم مگر این که برای مواد معدنی خاصی تجهیزات و دانش فنی خارجی نیاز داشته باشیم. با توجه به این که در بخش معدن از ظرفیت‌ها و مواهب سرزمینمان استفاده می کنیم بنا بر این مواد معدنی شامل تحریم‌ها نمی‌شود و در این زمینه خوشبختانه با توجه به منویات مقام معظم رهبری و تاکید ایشان بر توسعه بخش معدن اقدامات خوبی در این حوزه انجام می‌شود.
- به برخی از مسائل در بخش معدن اشاره کردید به نظر شما در حال حاضر بزرگترین چالش حوزه معدن چیست؟
به نظر من در حال حاضر بزرگترین چالش بخش معدن موضوع تامین اعتبار و معارضین محلی است. در بخش صنعت با پروانه بهره‌برداری، مالک یک کارخانه می تواند از تسهیلات بانکی استفاده کند ولی برای پروانه بهره‌برداری و پروانه اکتشاف بر خلاف این که این موضوع تکرار می‌شود ولی بانک‌ها این جوازها را به عنوان وثیقه بانکی قبول نمی‌کنند. مرحله اکتشاف کار پر ریسک و هزینه‌بری است و برای تداوم روند فعالیت نیاز به تامین اعتبار دارد ولی متاسفانه برای اخذ وام‌های کم بهره در این حوزه باید از هفت خان عبور کنیم که در نهایت همکاری بیشتر بانک‌های مرتبط در تخصیص وام های کم بهره نیاز است. همچنین به دلیل ماهیت معدنکاری و خارج از شهر بودن نقش معدن در پیشرفت روستاها و اشتغالزایی آنچنان که باید توجیه نشده است و باید در این زمینه فرهنگ سازی شود. در این میان با وجود این که قوانین در کل کشور یکسان است در برخی از استان ها مانند خراسان جنوبی به دلیل جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران حمایت اساسی می شود در حالی که در برخی از استان ها در فعالیت بخش معدن سختگیری های زیادی می شود.
- بخش معدن ماهیت خاص خود را دارد به عنوان یک بانوی توانمند و نمونه، فضای این حوزه را برای ارتقای فعالیت بانوان چگونه توصیف می کنید؟
بخش معدن به اقتضای نوع کار، خارج از شهر است و با توجه به طولانی بودن مسافت معادن، باید امکانات رفاهی و اقامتی برای تیم بانوان فعال در این حوزه در نظر گرفته شود ولی متاسفانه امکانات مورد نیاز بانوان در این بخش بسیار کم رنگ است که به اعتقاد بنده این موارد ریشه در فرهنگ ما دارد. شاید اگر الزاماتی در قوانین معادن از ابتدا وجود داشت تا یک سری امکانات در محیط ایجاد شود بانوان فعال در حوزه معدن و حتی دانشجویانی که برای کارآموزی می‌آیند می توانستند به نحو احسن از موقعیت ها استفاده کنند. با توجه به این که تعداد دانشجویان دختر نسبت به دانشجویان پسر زیاد است در این زمینه می‌توان با الزام مواردی در خصوص ایجاد امکانات مناسب، زمینه فعالیت بانوان را افزایش داد. در حال حاضر در این شرکت ۸۵ نفر فعالیت می‌کنند که در این زمینه تمهیداتی اتخاذ شده تا بانوان با استعدادی که علاقمند به حضور در این حوزه هستند بتوانند با ما همکاری کند. به اعتقاد من بانوان نسبت به گذشته جسورتر و فعال‌تر شده‌اند بخش معدن در تمام سطوح سختی‌ها و مشکلات خاص خود را دارد ولی یقین دارم که بانوان می‌توانند به موفقیت‌های بسیاری دست یابند و پیشرفت کنند تنها کافیست که بستر مناسبی برای فعالیتشان ایجاد شود. از سوی دیگر اگر بانوان به خودباوری برسند توانایی بسیاری در عرصه‌های مختلف کاری دارند.
- حمایت خانواده تا چه اندازه می توانند در دستیابی به موفقیت تاثیرگذار باشد و شما به عنوان یک بانوی فعال در بخش معدن، نقش خود را چگونه در خانواده ایفا می کنید؟
بدون تردید، حمایت خانواده نقش ویژه‌ای در موفقیت بانوان دارد خوشبختانه خانواده من همواره در زندگی همراه من بودند. درست است که از لحاظ زمانی نتوانسته‌ام تمام وقت در کنار خانواده‌ام باشم ولی توانسته‌ام فرزندانم را با دنیای وسیع‌تری آشنا کنم تا همیشه دید گسترده ای به دنیا داشته باشند و تلاش می کنم تا با انتقال اطلاعات بخش معدن به فرزندانم سهم موثری در زندگی آنها داشته باشم. سعی کرده ام دیدگاه مثبتی را به فرزندانم القا کنم تا فرزندانم نیز عرق وطن داشته و دلسوز مردم باشند. به اعتقاد من هر کس باید سهم خود را در رشد و شکوفایی کشور ایفا کند. برای مثال اگر من بتوانم پنج محدوده را به درستی اکتشاف و به نسل آینده تحویل دهم نسل بعدی می‌تواند با توسعه این معادن و کارخانه‌ها زنجیره رشد را در کشور تداوم بخشد.
- به عنوان سوال آخر می خواهم این را از شما بپرسم، شما با عبور از مسیر طولانی موفقیت، تجربه‌های بسیاری در بخش معدن کسب کرده‌اید در این زمینه برای بانوان و جوانان جویای کار چه توصیه‌ای دارید؟
به عنوان کسی که کارم را از صفر شروع کردم به جوانان توصیه می‌کنم هیچ وقت از شروع کار هراس نداشته باشند این که انسان کارش را از نقطه صفر آغاز کند و تمام مسائل را در مسیر فعالیت با تمام وجود لمس کند لذت خاصی دارد. از سوی دیگر علاوه بر داشتن عشق به کار، باید در مسیر رسیدن به اهداف خود استمرار داشته باشیم. تداوم، پشتکار و صداقت موفقیت را به ارمغان می آورد چرا که صداقت به ویژه در کار زمین شناسی و معدنی بسیار مهم است در واقع در این زمینه سرمایه‌گذاری بستگی به نظر کارشناس زمین شناس و معدن دارد. اگر کارشناسان زمین شناس و معدن گزارش را صادقانه ارائه دهند و خشت اول درست گذاشته شود کار تا آخر درست پیش می‌رود. بخش معدن را به این صورت می توانیم توصیف کنیم که معدن بانک الهی است وقتی قرار است از بانک الهی ذخیره‌ای برداریم باید صداقت داشته باشیم تا طبیعت نیز به صداقت ما پاسخ دهد. به بانوان توصیه می‌کنم در تمام کارها به خودشان ایمان داشته باشند چرا که خودباوری به همراه تداوم موجب حصول نتیجه می‌شود.
فاطمه ملک پور