خانه تاریخی باقرخان سالهاست که با وعده و وعید مسئولان سر کرده است و اکنون در حال تخریب است. برای اطلاع از آخرین وضعیت خانه باقرخان صفحه های تاریخ را ورق می زنیم و به سراغ این خانه تاریخی می رویم از کوچه سالار که وارد می شویم تا انتهای کوچه راهی نیست ولی با خود می اندیشم این کوچه پس کوچه ها و خانه های قدیمی با مردانی بزرگ چگونه تاریخ پرافتخار این مرز و بوم را ساخته اند.

مهدنیوز – این خانه قدیمی آبستن بسیاری از رویدادهای تاریخی است که پس از سال ها در سایه بی توجهی برخی از مسئولان متولی نفس های آخرش را می کشد و اکنون تبدیل به پناهگاهی برای معتادان بی خانمان شده است. شاید اگر سردار ملی زنده بود مانند گذشته که با تمام وجود از خاکش دفاع کرد امروز نیز از تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم به قیمت جانش هم که شده حفاظت می کرد.

به انتها کوچه می رسم باورش سخت است ولی غربت در جای جای این خانه طنین انداز شده است و گویی این قسمت از شهر به فراموشی اجباری سپرده شده تا در پس این فراموشی ها این خانه با خاک یکسان شود.

پس از سال ها وعده و وعید مسئولان برای تملک و مرمت خانه تاریخی باقرخان اکنون این خانه که بخش مهمی از تاریخ آذربایجان است در حال تخریب است این در حالی است که برخی از مسئولان متولی حتی اطلاعی از وجود چنین خانه ای در تبریز ندارند.

خانه باقرخان بخشی مهم از تاریخ تبریز

پژوهشگر تاریخی تبریز در گفتگو با مهدنیوز با اشاره به اهمیت بازسازی خانه باقر می گوید: باقرخان در این خانه زندگی کرده است و این خانه بخش مهمی از تاریخ تبریز محسوب می شود.

بهروز خاماچی با بیان این که در دوره چهارم شورای اسلامی تبریز پیگیر بازسازی این خانه تاریخی شدیم، می افزاید: پس از بررسی لایحه بازسازی و مرمت این خانه تاریخی در صحن شورا و دوندگی های بسیار در شهرداری منطقه به دلیل کمبود اعتبار نتوانستیم برای بازسازی این خانه کاری انجام بدهیم.

وی تاکید می کند: این خانه بخشی از تاریخی این شهر است و مسئولان میراث فرهنگی و شهرداری باید به این خانه رسیدگی کنند.

خانه طوبی در صورت خریداری مرمت می‌شود

در همین زمینه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان‌شرقی می گوید: این اداره کل در صورت خریداری خانه حاج رضا طوبی (خانه باقرخان) از سوی شهرداری یا هر شخص حقیقی و حقوقی دیگر می تواند این خانه را مرمت کند.

مرتضی آبدار می افزاید: خانه ای را که به باقرخان سالار ملی منتسب می کنند، متعلق به حاج رضا طوبی است که امروزه در دست وراث آن مرحوم قرار دارد و در اصل، خانه باقرخان به دلیل تخریب آن توسط روس ها، باقی نمانده است.
وی افزود: بر اساس روایت های تاریخی، باقرخان سالار ملی با مرحوم حاج رضا طوبی رفت و آمد داشته و به همین دلیل نیز عده ای بر این تصور نادرست هستند که این خانه متعلق به باقرخان است.

وی اظهار می کند: آقای نوین، شهردار اسبق تبریز، وعده داده بود که شهرداری این خانه تاریخی را خریداری، بازسازی و مرمت کند که این وعده محقق نشد و شهرداران بعدی نیز همین قول را دادند، اما تا به امروز خانه حاج رضا طوبی خریداری نشده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی با بیان اینکه خانه حاج رضا طوبی ثبت ملی نیست، ادامه می دهد: با این حال این اداره کل آماده مرمت آن در صورت خریداری توسط شهرداری است.

البته اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی چند سال قبل اقدام به مستندسازی و تهیه نقشه خانه قدیمی «حاج رضا طوبی» نیز کرد، اما اقداماتش برای ثبت این خانه از آن فراتر نرفته است؛ گفته می شود تعدد وراث در این قبیل موارد یکی از مشکلات اصلی تعامل نهادهای مسئول برای ثبت این گونه بناهای تاریخی در فهرست آثار ملی است.

شهرداری تاریخی منطقه هشت تبریز نیز آن زمان اعلام کرد که پا به پای میراث فرهنگی حاضر به انجام هر گونه اقدام ضروری در راستای حفظ و صیانت از این بناست، اما این اقدامات تا به امروز از حد حرف فراتر نرفته است.

یکی از اقدامات نیک شهرداری در دوره های قبل، شناسایی، تملک و بازسازی خانه های تاریخی تبریز بود که با توجه به تعدد خانه های تاریخی و محدودیت منابع مالی میراث فرهنگی، سنت حسنه ای به شمار می رفت، اما این رویه در دوره فعلی مدیریت شهری متوقف شده است و شهرداری حتی از تملک وبازسازی خانه تاریخی «ارفع الملک جلیلی»، شهردار خوشنام تبریز در دهه ۱۳۱۰ شمسی، نیز که به نوعی با تاریخ و حیثیت شهرداری گره خورده، عاجز و نسبت به آن بی توجه است.

پیگیری های بدون نتیجه

رسول درسخوان، عضو سابق شورای شهر حدود ۱۰ سال قبل در مصاحبه های خود، قضیه خانه را به طور کامل اینگونه بیان می کند: «سال قبل چند تن از شهروندان به ما مراجعه کردند و از ما خواستند تا جلوی از بین رفتن خانه باقرخان را بگیریم. ما هم قبل از مطرح کردن در جلسه شورای شهر شخصا از خانه بازدید کردیم. در ادامه نیز اسنادی بسیار قدیمی به دستمان رسید نشانگر این بود که خانه دست به دست فروخته شده است.اما ظاهرا شهرداری نتوانسته نواده ای از باقرخان پیدا کند تا مراحل خرید خانه صورت بگیرد. چون از آنجایی که می دانیم، باقرخان یک دختر به نام ربابه داشت و ایشان هم پنج سال بعد از انتقال قبر باقرخان به تبریز دار فانی را وداع گفته است.»

به نقل از روزنامه ساقی در تاریخ ۱۵ دی سال ۱۳۸۹، طرح خرید و مرمت خانه باقرخان در ردیف طرح های سه فوریتی قرار گرفت، اما اکثر اعضا حتی به فوریتی بودن طرح هم رای ندادند.

به نظر می رسد که مرمت این خانه با وجود تخریب و در معرض نابودی بودن، هنوز هم در اولویت شورای شهر، میراث فرهنگی و شهرداری نیست. مگر اینکه رقابت های کنونی شورانشینان بر سر عضویت در کمیسیون ها و حضور در هیات رئیسه برای سهم خواهی به پایان برسد و گوشه چشمی به تبریز پیر و مظلوم بیندازند.

فاطمه ملک پور